معرفی تيك عصبي

معرفی تيك عصبي

«آيا تاکنون کودکاني را ديده ايد که پشت سرهم و به طور کنترل نشده اي چشمک مي زنند؟ يا بچه هايي که مرتباً شانه هاي خود را بالا مي اندازند. شايد هم احتمالاً کودکاني را ديده ايد که صداهايي به شکل غرغر کردن يا سينه صاف کردن در مي آورند.»
شايد تا به حال اصطلاح « تيک » را در مورد بسياري از اختلالات حرکتي تکراري که در بچه ها ديده ايد، به کار برده باشيد و شايد در اطراف شما هم کودکاني باشند که به نظر شما تيک دارند.
بسياري اين گونه حرکات را نشانه اي دال بر اضطراب و عصبي بودن کودک تفسير مي کنند و حتي عده اي نيز والدين اين کودکان را به دليل ايجاد محيطي ناآرام و متشنج در منزل که باعث اين اختلال در کودکشان شده است، شماتت مي کنند و چه بسا والديني که به همين دليل خود را مقصر مي دانند .
اما به راستي تيک چيست؟ آيا تمام اختلالات حرکتي تکراري که در بچه ها ديده مي شود، تيک است؟
«تيک ها» يکي از شايعترين مشکلات روان پزشکي کودک و نوجوان هستند. شيوع مجموع اختلالات تيک چندان مشخص نيست ولي تخمين زده مي شود که بين 25 -5 درصد کودکان سنين مدرسه نوعي از اختلال تيک را تجربه کرده باشند. تفاوت واضحي نيز در شيوع اين اختلال بين پسرها و دخترها ديده نشده است.
طبق تعريف «تيک» به انقباضات عضلاني سريع و تکراري گفته مي شود که باعث ايجاد حرکات يا اصواتي مي شود و کودک نيز خود قدرت و توانايي کنترل اين انقباضات را ندارد.
اين رفتارها ممکن است به دنبال مواجهه با محرکي خاص يا در پاسخ به يک تمايل قوي دروني در کودک ايجاد شوند.
اين اختلال حتماً قبل از 18 سالگي شروع مي شود. البته معمولاً تيک هاي حرکتي تا سن 7 سالگي و تيک هاي صوتي تا 11 سالگي خود را نشان مي دهند.
شايع ترين نواحي از بدن که تيک هاي حرکتي در آنها ديده مي شوند، عبارت اند از:
سر و صورت و دست ها و بازوها و بيشترين حرکات به صورت چشمک زدن، شکلک در آوردن، چين دادن به پيشاني، بالا
انداختن ابروها، پلک زدن زياد، چرخش سر، پرتاب کردن دست ها و بازوها، بالا انداختن شانه و نيز تکان دادن پا و ... است.
تيک هاي صوتي نيز بيشتر به صورت اصواتي مثل سرفه کردن، صاف کردن گلو، غرغر کردن، بالا کشيدن بيني و... تظاهر مي کند.
بعضي از تيک ها نيز پيچيده تر هستند و چندين گروه عضلاني يا صوتي را شامل مي شوند و به اشکالي مانند رفتارهاي نظافتي، بوييدن اشياء، تقليد حرکات و رفتار مشاهده شده، ادا و اطوارهاي زننده، تکرار کلمات، بددهني و استفاده از کلمات زشت و ... تظاهر مي يابند.
همچنان که اشاره شد، تيک ها رفتارهايي غيرارادي هستند. هرچند برخي افراد قادرند تيک هاي خود براي چند دقيقه يا حتي چند ساعت سرکوب کنند، اکثراً مبتلايان از وجود تيک خود آگاهي ندارند يا قادر به مقاومت در برابر آن نيستند.
تيک ها ممکن است در موقعيت هاي اضطراب آوري مثل سر جلسات امتحان تشديد شوند و در مقابل در موقعيت هاي آرامش بخش تخفيف يابند. اين حرکات يا اصوات اغلب - ولي نه هميشه - هنگام خواب از بين مي روند.
نوع خاصي از اختلالات تيک موسوم به «اختلال توره» مي باشد که شامل بروز هر دو نوع تيک حرکتي و صوتي در يک کودک در دوره اي بيش از يک سال است. در اين اختلال معمولاً تيک هاي اوليه حرکتي در ناحيه صورت و گردن شروع مي شود و يا گذشت زمان به نواحي پايين تر بدن گسترش مي يابد و بعد از چند سال نيز تيک هاي صوتي ظاهر مي شوند. اين اختلال، اختلالي نادر است و بين بروز آن و اختلال نقص توجه/ بيش فعالي ADHD وسواس هاي فکري و عملي ارتباطاتي مشاهده شده است.
نکته بسيار مهم در اختلالات تيک، افتراق آن از بعضي حرکات قالبي و تکراري کودکان مثل کوبيدن سر، تاب دادن بدن و يا ناخن جويدن است. در چنين حالاتي حرکات معمولاً ارادي است و باعث تسکين و آرامش کودک مي شوند، در حالي که تيک ها ماهيتي غيرارادي دارند و با ايجاد آرامش در کودک نيز همراه نيستند و حتي به درجاتي نيز باعث ايجاد تنش و اضطراب مي شوند.