استرس

تنیدگی با استرس (بیماری جدید تمدن)



افراد جامعه کنونی بیش از پیش نسبت به تنیدگی و پیامدهای آن هشیار شدند. بزرگسالان، نوجوانان و

حتی کودکان از آلودگی محیط زیست، امکان وقوع یک جنگ هسته ای، به پایان رسیدن منابع طبیعی،

خطر آزمایش های هسته ای، وجود افزودنی های غذایی و مواد سرطانزا و... سخن می گویند و تمامی

این مسائل بخشی از زندگی روزمره را تشکیل می دهند. والدین و فرزندان می دانند که هسته خانوادگی

دگرگون شده، زندگی عصر ما چنان است که در اغلب خانواده ها پدر و مادر هردو باید کار کنند تا بتوانند

هزینه های روزافزون را تامین نمایند. طلاق افزایش یافته، ازدواج مجدد هم امری ناممکن نیست. افزون

بر این، رسانه های گروهی افراد را به مشاهده صحنه های جنگ، خشونت، تخریب و شقاوت و بی رحمی

، مرگ و کشتار عادت داده اند. هشیاری فزاینده نسبت به رویدادهای ضربه آمیز زندگی لزوم توجه را به

واکنش های افراد و شیوه ای که در رویارویی با عناصر تنیدگی زا اتخاذ می کنند ضروری کرده است.
تنیدگی چیست؟ به نظر می رسد که امروزه همه از آن سخن می گویند و این اصطلاح را نه تنها در مکالمات

روزمره که در تلویزیون رادیو و روزنامه ها به کار می برند و تعداد همواره فزاینده ای از سخنرانی ها،

مراکز درمانگری و دروس دانشگاهی به این موضوع اختصاص داده می شود. با این حال شمار کسانی

که تعریف مشابهی از این مفهوم را به دست دهند یا حتی در راه ارائه یک تعریف روشن و دقیق کوشش

کنند بسیار اندکند. بازرگان آن را ناکامی یا تنشی هیجانی می داند، مسئول کنترل هوایی در آن یک مشکل

تمرکز می بیند و... می توان این فهرست را تقریبا به تمامی تجربه ها و فعالیت های فرد آدمی گسترش داد

و هر اندازه شگفت انگیز جلوه کند کم و بیش همه افراد حرفه ای خود را تنیدگی زاترین حرفه می دانند و

بر این باورند که در عصر تنیدگی زندگی می کنند و این نکته را به فراموشی می سپارند که ترس انسان

غارنشین از دریده شدن به چنگال حیوانات وحشی به هنگام خواب یا مردن از گرسنگی، سرما یا خستگی

به همان اندازه ترس ما از جنگ جهانی، رکود، انفجار جمعیت و یا ناتوانی در پیش بینی آینده تنیدگی زا

بوده است.
تنیدگی دارای هزینه ای است که تاکنون جوامع صنعتی نسبت به آن توجهی نکرده اند یا فقط هزینه پاره ای

از بیماری هایی که متخصصان تنیدگی آنها را زیر عنوان کلی بیماری های ناشی از تنیدگی جای داده اند

در جدول کلی هزینه های بهداشت و درمان منظور شده است. مهمترین این بیماری ها از لحاظ جسمانی

اعتیاد به الکل و بیماری های عروقی و از زاویه روانی افسردگی و اضطرابند. هزینه تنیدگی ناشی از

کار برای کارمندان و خانواده هایشان نیز بسیار سنگین است. در اکثر کشورهای غربی با تغییرات

بنیادی نقش زن مواجه هستیم. ضرورت های اقتصادی همراه با جنبش های دفاع از حقوق زنان آنها را در

جهت انتخاب یک زندگی فعال حرفه ای سوق داده است و جاه طلبی طی سلسله مراتب سازمانی و برعهده

گرفتن حرفه مستقل و نه تنها دریافت دستمزدی به منزله مکمل دستمزد شوهرانشان را بر آنان برانگیخته

است. زنان جوان بیش از پیش وارد بازار کار می شوند. اما هرچه بیشتر در سلسله مراتب سازمانی بالا

می رویم تعداد زنان کمتر می شود و کار در محیطی که اکثریت با مردان است موجب می شود تا مدیران

زن تابع فشارها و تنش هایی به مراتب بیشتر از مردان همکار خود باشند افزون بر تنیدگی های ناشی از

خانه و خانواده، زنانی که در موسسات اشتغال دارند با مسائل خاص تری مانند تنش هایی که بر اساس

احساس انزوا، تعصب های جنسی همکاران مرد و به طور کلی سرخوردگی هایی که به دلیل جو و فرهنگ

سازمانی به وجود می آیند نیز مواجهند. انسان همواره احساس می کرده که اضطراب ساعات تمام نشدنی و

شرایط کار، بیم ها و تهدیدهای مربوط به آینده و همچنین تعارض های فردی را می توان از علل بروز

بیماری های جسمانی و روانی تلقی کرد، جامعه پیشرفته صنعتی که بر اساس سرعت تغییرات تکنولوژیک

، پیچیدگی فزاینده وظایف و نتایج سازمانی آن، تحرک جغرافیایی او آثارش بر زندگی خانوادگی مشخص

می شود، بار سنگینی را بر تعادل شکننده روانی و زیستی افراد آدمی که در معرض تنش های عاطفی و

ناکامی ها هستند تحمیل کرده است. افراد به طور روزمره با تهاجم هایی که ماهیت متفاوت دارند با

سرخوردگی ها، تهدیدها و فقدان هایی که می توانند نتایج سهمگین داشته باشند، مقابله می کنند. احساس

ها و هیجان هایی که بر اساس عوامل بیرونی تنیدگی برانگیخته می شوند می توانند تعادل حیاتی فرد

را به مخاطره اندازند. در همه اقدامات مربوط به پیشگیری و درمان تنیدگی با روی آورد ارادی نگر

پزشکان و درمانگران مواجهیم. از این دیدگاه انسان هرکه باشد به منزله یک دستگاه زیست شناختی

مورد نظر قرار داده می شود. دستگاهی که به هنگام فرسودگی یعنی بی رمقی عاطفی و بدنی باید بتواند

بر اساس یک اقدام ارادی نیروهایش را بازسازی کرده و به سرعت کار خود را از سر گیرد. حقیقت این

است که چنین روی آوردی با دیدگاه متخصصان مطابقت دارد. بر این باور باید باشیم که آثار تنیدگی بر

سلامت افراد را باید در دو سطح مورد تحلیل قرار دهیم. یک سطح جامعه شناختی بررسی رفتار کلی

افراد تنیده و یک سطح روان شناختی و زیست شناختی واکنش های فرد به تبع تاریخچه ژنتیکی و فرآیندهای

تحول یا خستگی روانی. اما در اغلب موارد پزوهش ها به سطح اول محدود شده اند و از ورای داده های کلی

و بر اساس یک تصنع معنایی به سطح فردی بازگشته اند.
نشانه های تنیدگی مانند اضطراب، افسردگی، تنش عصبی، بی خوابی، اختلال های جنسیت، تقلیل شنود،

خستگی، کاهش توجه و حالت مراقبت، تقلیل حافظه و همچنین اختلال های بدنی کنشی و عضوی مختلف

مانند اختلال های هضمی، قلبی- عروقی، سردردهای مزمن، ورم روده، تنگی نفس و جز آن در سطح فردی

قابل مشاهده است. هرکس هشیارانه یا به صورت ناهشیار می تواند تغییرات بدنی و روانی را که به علت

تنیدگی به وجود می آیند احساس کند. توسل به الکل، توتون، شیر، شکلات، قهوه و جوشانده ها به هنگام

بازگشت از کار نوعی آرامش و تحریک شدگی قلیل را ایجاد می کند که در صورت افراط اختلال های

خواب را برمی انگیزد و افسردگی پنهان را تشدید می کند که اینها جزء روش های سنتی اند. شیوه های

جدید ضدتنیدگی مانند مصرف ویتامین های ضدتنیدگی، خواب آورها و آرام بخش ها که به خصوص مورد

استفاده مردم جوامع صنعتی پیشرفته است. هدف تمام روش های مبارزه علیه تنیدگی به رغم گوناگونی آنها

تقلیل تدریجی تنش های روانی و کاهش سطح تحریک های حسی، شنیداری و دیداری و جز آن بوده است.

تنش زدایی می تواند آثار مهمی بر اغلب کنش های حیاتی داشته باشد و با استفاده از این روشهاست که مهار

تنیدگی فراهم می شود و در این کتاب با سرفصل هایی چون منابع تنیدگی، تنیدگی و زندگی حرفه ای، واکنش

های روانی نسبت به تنیدگی، مکانیزم های زیست، پیشگیری و درمان تنیدگی و... آشنا خواهیم شد.

نوشته: دکتر پریرخ دادستان

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر